Bizans için XIV ve XV yüzyıllar imparatorluğun çöküşüydü. Büyük holdinglerinin önemli bir bölümünü kaybetti. Ülke iç çekişmeler ve iç savaşlarla sarsıldı. Türkler bu sıkıntılardan yararlanarak Tuna'ya ulaştılar. Sonuç olarak, Bizans her taraftan kuşatıldı. İmparatorluğun çöküş zamanı yaklaşıyordu.
Bizans'ın gücünün zayıflamasına sadece iç çekişmeler katkıda bulunmadı. Eskiden büyük olan imparatorluk da Katolik Kilisesi ile ittifakın destekçileri ve karşıtları arasındaki mücadeleyle parçalanmıştı. Böyle bir anlaşma fikri, esas olarak siyasi seçkinlerin temsilcileri tarafından desteklendi. En ileri görüşlü Bizans politikacıları, imparatorlukların Batı'nın yardımı olmadan ayakta kalamayacaklarına inanıyorlardı. Bizans hükümdarları, pratik ve ekonomik kaygılardan yola çıkarak kilisenin farklı kollarını uzlaştırmaya çalıştılar.
Roma ile ilişkiler konusundaki anlaşmazlıklara Bizans'ın ekonomik gerilemesi eşlik etti. İmparatorluğun ana şehri, bugün İstanbul olarak bilinen Konstantinopolis, 14. yüzyılın sonunda üzücü bir manzaraydı. Yıkım ve gerileme burada hüküm sürdü, nüfus giderek azaldı. Tarıma elverişli arazilerin tamamına yakını kaybedildi. İmparatorluğun silahları ve yiyecekleri yoktu. Gelecekte zayıflamış imparatorluğu sefil bir yaşam bekliyordu.
1452 kışına kadar, savaşçı Türk ordusu Konstantinopolis'in kenar mahallelerini işgal etmişti. Ancak şehre ciddi bir saldırı ancak ertesi yılın Nisan ayında başladı. 29 Mayıs'ta Türk birlikleri nihayet en az tahkim edilmiş kapılardan Konstantinopolis'e girdi. İmparator Konstantin tarafından yönetilen şehrin savunucuları, başkentin merkezine kaçmak zorunda kaldılar.
Savunucuların çoğu Ayasofya'ya sığınabildi. Ancak azizlerin himayesi, Konstantinopolis'in savunucularını Türk askerlerinin öfkesinden kurtarmadı. Saldırganlar, şehir sakinlerinin herhangi bir direnişini vahşice bastırdı ve onları herhangi bir yerde solladı. İmparator savaşta öldürüldü ve şehir tamamen yağmalandı. Türkler ne Konstantinopolis sakinlerini ne de Ortodoks türbelerini esirgemediler. Daha sonra Ayasofya fatihler tarafından camiye çevrilmiştir.
Mayıs 1453'ün sonunda, Konstantinopolis nihayet Türk birliklerinin darbelerine düştü. 395'ten beri var olan Bizans, uzun zamandır "İkinci Roma" olarak kabul edildi. Bu, dünya tarihi ve kültüründe büyük bir dönemin sonuydu. Asya ve Avrupa halklarının çoğu için bu olay bir dönüm noktasıydı. Osmanlı İmparatorluğu'nun yükselişinin ve geniş bir coğrafyada Türk egemenliğinin kurulmasının zamanı geldi.
Konstantinopolis'in Türkler tarafından ele geçirilmesi ve Bizans'ın düşmesi tüm Avrupa'yı tedirgin etti. Bu olay birçok kişi tarafından son bin yılın en büyüğü olarak kabul edildi. Ancak bazı Avrupalı devlet adamları, Bizans'ın yine de şoktan kurtulabileceğine ve Ortodoksluk gelenekleriyle birlikte kesinlikle yeniden canlanacağına inanıyorlardı. Daha ileri tarih bunun olmadığını gösterdi.
